Wiek-II onderzoekt samen met ingenieursbureau ZOWN de mogelijkheden van cablepooling bij Zonnepark de Grift. Bij deze nieuwe techniek gaat energie, opgewekt uit wind en zon, door één kabel. Zo wordt de infrastructuur op de locatie optimaal benut. Alleen in Franeker is – op kleine schaal – ervaring opgedaan met deze methode. Elisabeth Vandeventer, expert lokale energiesystemen bij ZOWN, geeft een toelichting.
Wat is cablepooling?
Normaal krijgt een wind- of zonnepark een eigen aansluiting op het elektriciteitsnet. De infrastructuur wordt niet optimaal gebruikt. Voor een windpark wordt gemiddeld 28% van de aansluitcapaciteit gebruikt en bij een zonnepark is dat slechts 12%. Dat komt omdat de wind niet altijd waait en de zon niet voortdurend schijnt (zie afbeelding 1).
Bij cablepooling maak je efficiënt gebruik van de infrastructuur. Energie opgewekt uit wind en zon gaat via één kabel naar het net. Je maakt gebruik van de seizoensverschillen: in de winter haal je vooral energie uit wind en in de zomer uit zon.
Zonnepark de Grift is heel geschikt voor deze nieuwe techniek. De kabel en netaansluiting van Windpark Nijmegen-Betuwe kunnen worden gedeeld met het nog te bouwen zonnepark. Je gebruikt dan 39% van de aansluitcapaciteit. Veel meer dus dan bij een afzonderlijke netaansluiting voor het wind- en zonnepark.
Wat zijn de voordelen van cablepooling?
In de eerste plaats levert cablepooling een kostenbeparing op. Je hoeft geen aansluitkosten te betalen, omdat je de netaansluiting van het windpark gebruikt. Dat scheelt al gauw enkele tonnen. Daarnaast bespaar je jaarlijks € 10.000 aan vastrecht. Die hoef je niet te betalen, omdat je gebruik maakt van het leveringscontract voor het windpark. Ook heb je geen onkosten voor de aanleg van kabels. Onder de streep heeft cablepooling dus een positief effect voor Zonnepark de Grift. Daarnaast bespaar je tijd, omdat je al een netaansluiting hebt. De wachttijden voor aansluiting zijn momenteel zo’n 1 tot 1,5 jaar.
Om de energievraag en het -aanbod goed op elkaar af te stemmen is het Micro Grid Platform (MGP) ontwikkeld. Deze slimme software houdt rekening met weersvoorspellingen. Via dit systeem kun je overproductie voorkomen. Je kunt het zo inregelen dat, op een dag met heel veel wind en zon tegelijk, een deel van het zonnepark of een windmolen tijdelijk wordt uitgezet. Enige minpunt is dat je dan minder energie opwekt dan technisch mogelijk.
Wat is nodig voor cablepooling op de Grift?
Windpark Nijmegen-Betuwe beschikt over een installatie die geschikt is voor vier windmolens van in totaal 10 MW. Om de installatie geschikt te maken voor toevoeging van het zonnepark zijn een paar stappen nodig. Het zonnepark moet op het windpark worden aangesloten. Dat kan vrij eenvoudig bij molen 2 (de meest oostelijk gelegen molen). Hier is een kabel over, die is aangelegd voor de vijfde windturbine. Deze turbine is nog niet gebouwd, omdat de grondeigenaar tot op heden geen medewerking heeft verleend. Het zonnepark kan via deze kabel met het windpark worden verbonden.
Daarnaast moet de huidige meet- en regelapparatuur worden aangepast. In het inkoopstation (de plek waar de stroom het elektriciteitsnet op gaat, red.) moet extra apparatuur worden geïnstalleerd. Daarmee kunnen de prestaties van het zonnepark en de windturbines afzonderlijk worden gevolgd.
Wat nou als we toch een vijfde windmolen willen bouwen?
Technisch gezien is er geen belemmering om een vijfde windmolen te bouwen naast het zonnepark en de vier huidige windturbines. Wel neemt de kans op overproductie toe met 3,8%. Daar staat tegenover dat de energieverkoop zou stijgen met zo’n 18%. Als de vijfde windmolen toch nog in zicht komt, dan zal moeten worden bekeken hoe hiermee om te gaan. Op de kabel is in elk geval genoeg ruimte voor een vijfde molen.
Kunnen we bij overproductie de energie ook opslaan?
Energieopslag is zeker mogelijk. Financieel is het volgens de huidige berekeningen nog niet rendabel. Om overtollige elektriciteit tijdelijk op te slaan, is een batterij nodig met heel veel vermogen. Zulke batterijen zijn nu nog heel duur. De verwachting is dat de kosten binnen afzienbare tijd dalen. Dan wordt opslag interessant. Dit geldt ook voor waterstof. Ook hier weegt de investering nog niet op tegen de extra opbrengsten. De ontwikkelingen gaan hard, dus ook deze energiebron kan op termijn interessant zijn voor WindpowerNijmegen.
Waarom wordt cablepooling nog niet op grote schaal toegepast?
Het gaat om een nieuwe methode, waar in Nederland nog weinig ervaring mee is. Het bedrijf Westra in Franeker, dat een windmolen heeft en zonnepanelen aanschafte, kreeg de primeur. Zij sloten twee jaar geleden de windmolen en zonnepanelen aan op dezelfde aansluiting. Daarnaast wordt op het eiland Pampus ervaring opgedaan met het Micro Grid Platform. Sinds 2016 krijgen het restaurant en de woningen daar energie van zonnepanelen en twee kleine windturbines. Het Micro Grid Platform zorgt voor een goede verdeling van de opgewekte energie. De resultaten zijn in beide gevallen succesvol.
ZOWN
Elisabeth Vandeventer werkt als expert lokale energiesystemen bij ZOWN (onderdeel van Alliander). Dit bureau onderzoekt de technische, financiële en organisatorische haalbaarheid van cablepooling op de Grift. Bekijk hier een filmpje waarin cablepooling op de Grift wordt toegelicht.
Wiek-II werkt de businesscase van het zonnepark verder uit met WindpowerNijmegen. De werkgroep Zonnepark de Grift denkt daarbij actief mee.